Waar zijn er ijsberen te zien?

Twee poolbestemmingen waar u ijsberen kunt ontmoeten: Groenland en Spitsbergen

De ijsbeer, koning van het pakijs

Wie heeft er nooit van gedroomd om een ijsbeer te spotten op een eenzame ijsschots te midden in de witte onmetelijkheid? Onder een kinderlijke impuls voelen we ons aangetrokken tot deze aandoenlijke witte teddybeer. Maar vergis u niet, de ijsbeer laat zich niet gemakkelijk benaderen. Het wilde, solitaire dier leeft voornamelijk op de ijsschotsen en op de ijsbanken die in het ijzige water van de Noordelijke IJszee drijven. Doch zijn natuurlijke habitat lijdt zwaar onder de gevolgen van de opwarming van de aarde. Om de kans te krijgen de koning van het pakijs te spotten, moet u op de meest noordelijke landen van de aardbol zijn. Lees: zo dicht mogelijk bij de Noordpool. Twee poolbestemmingen komen daarvoor in aanmerking: Groenland en Spitsbergen.

De ijsbeer, het symbool van Groenland

In Groenland produceren de gigantische gletsjers veel ijsbergen en drijvende ijsplekken. Ideaal als platform voor de jacht op zeehonden, de favoriete maaltijd van dit semi-aquatische zoogdier dat zowel op het land als in het water jaagt. Er zijn vijf subpopulaties ijsberen in Groenland, maar hun telling blijft erg moeilijk en onnauwkeurig omdat het smelten van het Arctische pakijs hun leefgebied met de dag kleiner maakt.

De ijsbeer is nauw verbonden met de geschiedenis van Groenland. Wit op een blauwe achtergrond, zo ziet het officiële embleem van dit gigantische eiland – dat onder Deens bestuur staat – er in de praktijk uit. Sinds de 17^de eeuw prijkt het dier ook op het wapenschild van de Deense koninklijke familie. Hieruit blijkt de symbolische macht die de witte beer heeft over de bewoners van het witte continent. In de cultuur van de Inuit neemt ‘Nanuq’, zoals de ijsbeer daar wordt genoemd, een bijzondere plaats in. Het is een gevaarlijk en gerespecteerd dier, waarop gejaagd wordt uit traditie maar ook om te overleven. Sinds 2007 wordt de jacht op beren echter sterk beperkt door jaarlijkse quota's voor vergunninghouders. Welpen en vrouwtjes zijn evenwel beschermd.

Meer ijsberen dan mensen in Spitsbergen

Voorbij de poolcirkel, geïsoleerd en in het midden van de Noordelijke IJszee, ontdekt de Nederlandse ontdekkingsreiziger Willem Barentsz in 1596 de archipel van Spitsbergen. Lange tijd was het hoofdeiland Spitsbergen de uitvalsbasis voor vele poolexpedities. Een groot deel van het grondgebied bestaat uit beschermde natuurparken die een rijke fauna herbergen: ijsberen, poolvossen, rendieren, walvissen, walrussen, zeehonden en duizenden vogels. Met zijn poolklimaat, ruige kustlijn, sublieme toendralandschappen, diepe fjorden en uitgestrekte ijsvlakten is dit meest noordelijke deel van Noorwegen ronduit fascinerend. Niet in het minst omdat de middernachtzon hier schijnt van mei tot eind augustus.

De archipel herbergt momenteel naar schatting tussen de 3.000 en 5.000 ijsberen. De ijsberen zijn hier bijgevolg minstens zo talrijk als mensen. Het is dus perfect begrijpelijk dat deze eilanden aan het einde van de wereld de uitgelezen plek zijn om ijsberen te observeren. Slechts twee eilanden in de archipel zijn bewoond, goed voor ca. 2900 inwoners in totaal.

IJsberen: waar, wanneer en hoe observeren?

De Ursus maritimus, naar zijn Latijnse naam, is een solitair dier. Zijn witte vacht biedt een uitstekende camouflage voor de jacht op de ijsschotsen. Dat wil ook zeggen dat u, om hem te kunnen observeren, geduldig en bescheiden moet zijn. IJsberen zijn ook uitstekende zwemmers en vaak kan u ze mijlenver in zee, al dan niet drijvend op stukken ijs, spotten.

In tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd, houden ijsberen geen winterslaap. Ze overwinteren beschut in hun holen. Het is een periode van rust waarin het dier bij wijze van spreken in slow motion leeft. Vanaf maart komen ze weer uit hun holen, de voortplantingsperiode. Vijf maanden later verschijnen de eerste jongen op het witte toneel. De beste periode om ze te spotten, is tijdens de zomerperiode.

De meest ideale plek om de ijsbeer te zien, is de Magdalenabaai ten noorden van het eiland Spitsbergen. Opgelet evenwel want er moeten wel degelijk voorzorgsmaatregelen genomen worden. Om de veiligheid van iedereen te garanderen, staan de plaatselijke autoriteiten toe dat het dier wordt gedood uit zelfverdediging. Anderzijds is het verboden om de dieren te lokken of te volgen. Het wordt sowieso sterk aangeraden om een ervaren gids onder de arm te nemen. Maar geloof ons vrij: alle inspanningen worden rijkelijk beloond als er plots een witte kolos uw pad kruist.

Fotocredits: © Agami, © Carolyn Morrison, © Ekaterina Shvaygert