De Hebriden

De Hebriden, een groep wilde eilanden

Trek naar het noordwesten van Schotland om een van de laatste bastions van de Gaelische cultuur te ontdekken: de Hebriden. Maak kennis met hun grandioze en intense natuur, opgetrokken uit bergen, fijne zandstranden en eindeloze heidevelden. Ervaar de Schotse en Gaelische cultuur die er nog springlevend is alsook hun rijke geschiedenis die teruggaat tot het neolithicum. Welkom in de ‘far west’ aan de rand van Europa, een plek die natuur- en cultuurliefhebbers niet gauw zullen vergeten.

De Hebriden: adembenemende natuur

De Hebriden zijn twee groepen Britse eilanden, van elkaar gescheiden door The Minch (zeestraat) in het noorden en de Hebridenzee in het zuiden. De Binnen-Hebriden grenzen aan Groot-Brittannië en de Buiten-Hebriden zijn een sliert van ongeveer 100 eilanden en eilandjes. Daaronder valt onder meer het door bergen gescheiden eiland Lewis and Harris, het grootste eiland van Schotland.

Ondanks hun oppervlakte van 7.285 km2 wonen er slechts ca. 53.000 mensen op de Hebriden. Dankzij de Golfstroom is het klimaat op deze breedtegraad opmerkelijk mild. De gemiddelde temperaturen in januari bedragen 6°C en het kwik klimt tot 14°C tijdens de zomer.

Zijn geografische ligging heeft de gevarieerde, groene en prachtige landschappen bepaald. Stelt u zich daarbij een grillige kustlijn voor, vulkanische eilanden met basaltgrotten, verlaten witte zandstranden badend in turkoois water, ‘lochs’ en bergen, heidevelden met grazende schapen, traditionele huisjes en moestuinen. Wat men hier ook fotografeert, het resultaat is altijd een postkaart. Prachtig!

De Hebriden, een turbulente geschiedenis

De Hebriden hebben een lange bewoningsgeschiedenis met culturele bijdragen van Keltische, Noorse en Engelssprekende volkeren. Hoewel de eerste historische verwijzing naar de Hebriden dateert van Plinius de Oudere in 79 na Christus, gaat de bewoning van de archipel terug tot het mesolithicum. Concreet: rond 6500 v.Chr., het moment waarop de klimatologische omstandigheden van dien aard waren dat de eerste mensen er zich konden vestigen. Talrijke overblijfselen uit het neolithicum zijn bewaard gebleven, zoals de staande stenen van Callanish. In de 5e eeuw na Christus werd een Gaelisch koninkrijk gesticht, de Dalriada. Koninkrijk Dalriada speelde een belangrijke rol in de kerstening van deze regio met de stichting van talrijke kloosters zoals dat op het eiland Iona.

Vanaf de 7e eeuw werden de Hebriden getroffen door invallen van Vikingen. De soevereiniteit van de Noorse koning werd na een gewelddadige blitzkrieg officieel erkend in 1098. De Noorse heerschappij over de Hebriden duurde tot het Verdrag van Perth in 1266. Toen kreeg het Koninkrijk Schotland de controle over de eilanden. De Noorse kolonisatie heeft echter een rijk erfgoed achtergelaten, waaronder de bekende Lewis-schaakstukken die dateren uit de 12e eeuw.

Vervolgens start de periode die wordt gedomineerd door Gaelisch sprekende clanhoofden, Schotse feodale heren die eeuwenlang over de Hebriden heersten ondanks de immense lokale weerstand.

We maken een sprong in de tijd: met het Verdrag van de Unie van 1707 werden de Hebriden onderdeel van het nieuwe Koninkrijk Groot-Brittannië. Doch de loyaliteit van de clans aan Londen bleef onzeker. In 1715 en 1745 vonden twee beruchte opstanden plaats tegen de Britse macht, die de loyaliteit van de clanhoofden verzekerde door hun enorme landeigendommen toe te kennen.

Voortaan Engelstalig en meer geïnteresseerd in hun landinkomsten dan in het welzijn van hun volk, brachten de nieuwe meesters vrede op de Hebriden maar weliswaar ten koste van verarming en endemische emigratie. Kortom, de bevolking van de archipel nam af tot het midden van de 20ste eeuw. Veel eilanden werden verlaten en geleidelijk werden de traditionele met riet gedekte zwarte huizen vervangen door modernere woningen. De ontdekking van olievoorraden in de Noordzee in 1965 heeft de afgelopen decennia evenwel voor economische verbetering gezorgd.

Eilanden met een rijk cultureel erfgoed

Wie naar de Hebriden reist, ontdekt een fascinerende cultuur die doordrenkt is van de Gaelische taal en muziek. Tot het einde van de 19e eeuw sprak een aanzienlijk deel van de bevolking alleen Gaelisch en vandaag spreekt een meerderheid van de Hebridianen naast het Engels nog steeds Gaelisch.

Elk Hebrideneiland heeft zijn eigen folklore, tradities en ambachten. Het eiland Harris staat bijvoorbeeld bekend om zijn luxueuze en slijtvaste tweed dat door honderd plaatselijke wevers van plaatselijke wol wordt gemaakt. Het eilandgedeelte Lewis herbergt prehistorische overblijfselen die bevroren lijken in de tijd. Een andere parel van de archipel, Islay, heeft distilleerderijen en produceert de gelijknamige whisky. En ook zalmrokerijen treft men hier in groten getale aan.

De ongerepte natuur van de Hebriden

De Hebriden zijn broedplaatsen voor vele soorten zeevogels: drieteenmeeuwen, zwarte zeekoeten, papegaaiduikers, zeearenden, enz. De archipel herbergt de grootste kolonie jan-van-genten ter wereld. Langs de kust zijn vaak kolonies zeehonden te zien en in zee treft men haaien, dolfijnen en walvissen.

Stornoway, de hoofdstad van de Buiten-Hebriden

Deze kleine haven met zijn kleurrijke gevels op het eiland Lewis is het administratieve centrum van de Buiten-Hebriden. De haven van Stornoway is een drukke haven, waar u heerlijk kunt wandelen langs de kade terwijl de vissers hun vangst van de dag binnenhalen. Lews Castle is de belangrijkste culturele attractie van de stad.

Fotocredits © Paolo Chiabrando © John & Anna-Marie Carter & Mearns © Hans-Martin Goede © Swen Stroop © Manel Vinuesa